Κώστας Βρεττάκος, Προστιθέμενη αξία, εκδ. Πόλις

Λίγοι πιθανότατα άνθρωποι γνωρίζουν τον Κώστα Βρεττάκο με όλες του τις ιδιότητες. Άλλοι τον «ξέρουν» μόνο ως γιο του Νικηφόρου Βρεττάκου – δηλαδή καθόλου. Άλλοι ως σκηνοθέτη του κινηματογράφου, κυρίως από την ταινία του Τα παιδιά της Χελιδόνας, ή ως πρόεδρο του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, κάποιοι ως πεζογράφο (με δύο βιβλία του να κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ποταμός) ή ως ποιητή, ακόμα λιγότεροι ως επιμελητή εκδόσεων, διαφημιστή, φωτογράφο, δημοσιογράφο, εκδότη. Αυτή ακριβώς η πολυπραγμοσύνη του είναι, απ’ ό,τι φαίνεται, το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς του, το οποίο μάλιστα και ο ίδιος αναγνωρίζει και γι’ αυτό καυχιέται πως υπήρξε σε όλη του τη ζωή πεισματικά ανεπάγγελτος.

«Η προσωρινότητα αποτέλεσε πάντοτε την κύρια εσωτερική μου επιλογή. Γι’ αυτό φρόντιζα να ακυρώνω σιωπηρά όλες τις επιτυχίες που είχα κατά καιρούς. Πάντοτε ευκαιριακές, ετερόκλητες, ανεπάντεχες, και κυρίως καθυστερημένες. Δεν αποτέλεσαν ποτέ τίτλους αρχής, αλλά κρεσέντο μουσικής για φινάλε εξόδου. Πάντοτε περαστικός».

Ογδόντα χρονών σήμερα ο Κώστας Βρεττάκος, γεννημένος στις 9 Ιουλίου του 1938, σκέφτηκε, αντί για τις κοινές εορταστικές εκδηλώσεις με τα «happy birthday to you» και τα «χρόνια πολλά» που συνηθίζονται, να γιορτάσει το γεγονός συγκεντρώνοντας και προσφέροντας στους παλαιούς του φίλους μια εκλογή από ξεχασμένους νεανικούς του στίχους. Ο ίδιος εξάλλου αντιμετωπίζει πια, όπως λέει, τα παλιά του ποιήματα κυρίως ως βιογραφικά στοιχεία· και, συνεπώς, προσφέρονται για μια μορφή ανασκόπησης της ζωής του, απ’ αυτές που έτσι κι αλλιώς συνηθίζονται στα γενέθλια.

Το γεγονός ότι αποφασίστηκε, τελικά, να εκδοθούν τα ποιήματα κανονικά, από τις εκδόσεις Πόλις, έκανε απαραίτητη την ύπαρξη μιας εκτενούς εισαγωγής, στην οποία ο συγγραφέας (κλπ), αφενός, εξηγεί τους λόγους για τους οποίους προβαίνει σε αυτή την «εκπρόθεσμη πρωτοβουλία» δημοσίευσης των νεανικών του ποιημάτων και, αφετέρου, παρέχει στους αναγνώστες του το γενικό περίγραμμα αλλά και τις κατευθυντήριες γραμμές μιας τόσο πολυπράγμονος, όπως είδαμε, ζωής. Διπλό το κέρδος για τον αναγνώστη: από τη μία, βέβαια, τα ποιήματα και από την άλλη ο απολογισμός ενός τόσο ενδιαφέροντος βίου και, κυρίως, μιας τόσο ενδιαφέρουσας προσωπικότητας. Ενός ανθρώπου που σε καμία περίπτωση δεν έζησε, με την ψυχή γαγγραινιασμένη, όπως φοβόταν εξήντα χρόνια πριν: 

Ο θάνατος δεν έρχεται απότομα,

όσο κι αν θες να το πιστέψεις.

Εκείνο που θολώνει το μυαλό

είναι το πρώτο χτύπημα.

Τα νεύρα σου

θα κόβονται, ένα ένα,

και θ’ αφορμίζει η σκέψη σου με τον καιρό.

Μπορεί να πάει μια ζωή

με την ψυχή γαγγραινιασμένη.

Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος