Δώρα Κασκάλη, Ανταλλακτήριο ηδονών [ποιήματα], εκδ. Σαιξπηρικόν, 2014

Στο «Ανταλλακτήριο ηδονών», την πρώτη ποιητική συλλογή της Δώρας Κασκάλη ύστερα από τρία πεζογραφικά βιβλία, η ερωτευμένη ποιητική φωνή διαλέγεται, σε ολόκληρο σχεδόν το μάκρος του βιβλίου, με το αγαπημένο πρόσωπο και ορίζεται από τη δική του ανταπόκριση: «Πώς να μη σ’ αγαπώ; / Είναι ο μόνος τρόπος / πια / για να υπάρχω». Το πρόσωπο ωστόσο στο οποίο απευθύνεται η ποιήτρια είναι τις περισσότερες φορές απόν κι ό,τι έχει μείνει είναι η έλλειψη, η σιωπή, η ανάμνηση των ευτυχισμένων στιγμών της συνύπαρξης και οι λέξεις. Οι λέξεις ακριβώς είναι ό,τι κυρίως έχει στη διάθεσή της η ποιήτρια. Αυτές είναι το υλικό της και με αυτές προσπαθεί να περισώσει ό,τι μπορεί πια να σωθεί.

Το πάθος και η ψυχραιμία, ο πόθος και ο πόνος, η σωματική και η ψυχική έξαψη ισορροπούν ιδανικά στο «Ανταλλακτήριο ηδονών». Η ποιητική εγκράτεια της Δώρας Κασκάλη και η αυστηρή αρχιτεκτονική της συλλογής (η οποία είναι θεματικά και μορφικά διαρθρωμένη σε τρία μέρη, με δέκα ποιήματα στο κάθε μέρος, συν ένα υστερόγραφο στο δεύτερο) είναι τέτοια που δεν αφήνει περιθώριο ούτε στην αισθηματολογία –τον υπ’ αριθμόν ένα εχθρό της ποίησης– να ξεχειλίσει αλλά ούτε και στην ηδυπάθεια να υπερκαλύψει κάθε άλλο στοιχείο του ερωτικού φαινομένου.

Το βιβλίο στο σύνολό του γεωγραφεί τις επικράτειες του έρωτα: την επιθυμία και την άρνηση, την προσδοκία και τη μοναξιά, την απουσία και την ολοκλήρωση· την αιωνιότητα της μιας ώρας· τον πόθο και τη διάψευση, την ήττα και την αντοχή, το αρσενικό και το θηλυκό. Κυρίως όμως με τα ποιήματα της συλλογής αυτής η Δώρα Κασκάλη αφηγείται τη διαλεκτική σχέση μεταξύ έρωτα και γλώσσας, γιατί η ερωτική εμπειρία, είτε το αντιλαμβανόμαστε είτε όχι, από τις λέξεις ξεκινάει πάντα και στις λέξεις καταλήγει ξανά. Ώσπου τελικά γλώσσα και έρωτας συμφύρονται, ποίηση και ηδονή συγχωνεύονται, το σώμα και το ποίημα ταυτίζονται: «Είναι το σώμα μου αυτό», διαβάζουμε, «δεν είναι ένα ποίημα / ένας διάλογος / κάτι σπαρακτικά ερωτικό».

.

Πάλευα

και κάθε βράδυ

στο προσκεφάλι του ακουμπούσα

ένα σύντομο ποίημα.

προτίμησα για το χατίρι του

τα βασιλικά ρούχα να πετάξω

με άσπρο φανελάκι να κυκλοφορώ.

Εξόρισα από το λόγο μου περίτεχνα επίθετα,

αραβουργήματα, λεπταίσθητες εικονοποιίες.

Με τη γραφίδα σκάλισα

τη ρίζα της ελιάς, έδωσα σχήμα σ’ ένα πρωινό,

ύμνησα την απλότητα του έρωτα.

.

Εύχυμα σώματα

κατοίκησαν τις ρίμες μου,

στόματα δάγκωναν

μ’ όλη τους την οδύνη,

μέλη καίγοντας

στης λαγνείας το καμίνι.

.

Σαχραγιάρ, Σαχραγιάρ,

ακόμη ένα βράδυ θα μείνω ζωντανή.

Ο ήλιος θ’ ανατείλει μια νέα υπόσχεση.

Όλα είναι εδώ και όλα είναι κόμπος.

Σαχραγιάρ, Σαχραγιάρ,

ένα κοπάδι λέξεις, όμορφα συναγμένο

για να κερδίσω μάταια την προσοχή σας,

για ν’ αποκτήσω –φευ!– μια χάρτινη ζωή.

.

[Πρώτη δημοσίευση στο Ανοιχτό βιβλίο της Εφημερίδας των συντακτών]

Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος